اشنیان

 ) مقدمه

اشنیان درختچه اي زیبا، شورپسند ومقاوم به خشكي است كه در اغلب در نواحي شور و قليايي،بيابانهاوشوره زار هاي دشت كوير به عنوان گونه اي بومي و سازگار رويش داشته و ايجاد اجتماعات يك دست و وسيعی را مي نمايد و بعنوان یک گونه مناسب در حاشیه جاده های احداث شده در اقالیم خشک و نیمه خشک کشور نیز مورد استفاده است.

2 ) ریخت شناسی

اشنیان درختچه اي پايا،چندساله ومتعلق به خانواده اسفناجيان (Chenopodiaceae) می باشد. ساقهها بندبند،گوشتی و از پایین منشعب، به رنگ سفید شیری به استثنای محور برگها که دارای کرک های بلند است بقیه گیاه کم و بیش فاقد پوشش کرکی.برگهايآنمتقابل و گوشتی و باریک و تقریباً استوانه ای است.ارتفاع متوسط گياه تا دو متر و قطر تاج پوشش آن تا يك و نيم متر نيز ميرسد.گلهاي اشنیان،منفرد،منظم،كرکدار،نر و ماده،به رنگ سبز و مجتمع در گل آذين هاي كروي مي باشند.

زمان برای بذرکاری نیز ماه های دی و بهمن است

3 ) فنولوژی:

 شروع رشد رویشی گیاه اشنیان در اسفندماه است. اما رشد اندام ها در طول بهار و تابستان و حتی پاییز ادامه می یابد. ساقه گل دهنده در بهار ظاهر می شود. زمان گلدهي آن ،اوايل شهريور و مهر ماه بوده و زمان رسيدن بذور نيز در آبان ماه است .  در هنگام رسيدن ،ميوه در قاعده خشك و كاغذي نمي شود ،بنابر اين بهترين زمان جمع آوري بذر ،آبان تا آذر می باشد . سپس تا اواخر اسفند در خواب زمستانه می باشند.

4)بذر شناسی:

برای تکثیر اشنیان بهترین روش استفاده از بذر است. بذور اشنیان دارای بال های سفید یا کرم رنگ می باشند که برای جابجایی و تکثیر گیاه و استفاده از رطوبت زمین بسیار مفید است اما معمولاً برای کاشت در خزانه یا کشت مستقیم مایلند که بال ها زدوده شود. لذا وزن هزاردانه بذر خالص1.5تا2.1 گرم است. قوه نامیه 95% و ویگورآن 30تا40% می باشد. در شرایط آزمایشگاه برای جوانه زنی دمای 20-25درجه و رطوبت 60تا70% کافی است. معمولاٌ گلدان های پلاستیکی را آماده نموده و در داخل هر گلدان 2الی 3 بذر می اندازند و روی آنرا با 3تا5 میلی متر خاک یا ماسه می پوشانند.  اما نگهداری بذر بیش از 1تا1.5 سال امکان پذیر نیست زیرا خانواده کنوپودیاسه و از جمله جنس های تاغ، اشنیان و رمس سریع قوه نامیه خود را از دست می دهند لذا در نگهداری درست و اصولی آن بایستی دقت نمود.

5)ویژگی ها:

اشنیان خاكهاي شور و قليايي را تا شوري بالاي 40 ميلي موس به راحتي تحمل كرده ودرخاكهاي نيمه عميق تا عميق،همراه باميزان شوري متفاوت وحتي در تشكيلات مارني (بيابان خطب شكن (اين گياه از نظرخوشخوراكي ا رزش كمي داشته و بيشتر مورد علاقه يشتر ميباشد.  بز وگوسفندان دامهاي خشك   گياه را به مقدار كم مورد استفاده قرار ميدهند،سرشاخه ها ي گياه اشنان توسط دام هاي بزرگ مانند شتر تعليف شده   و به همين دليل مراتع اشنان خيز ،چراگاه بسيار مناسب براي پرورش شتر به شمار ميآيد. قدرت جذب فوق العاده  زياد املاح قليايي  مانند تركيبات كربنات سديم و پتاسيم را دارا است اين درختچه از لحاظ حفاظت خاك ،مخصوصاً در نواحي شور وقليايي ، نقش تعيين كننده اي ايفا ميكند.

6)تکثیر:ساده ترین راه تکثیر درختچه های اشنیان برای غرس در مسیر جاده ها و بزرگراه ها استفاده از بذر است. بذرهای ریز این گیاه را می توان در آبان و آذرماه جمع آوری نمود. مناسبترین میزان بذر برای هر هکتار2 کیلو می باشد و فاصله کشت نباید کمتر از4 متر در نظر گرفته شود. روش دیگر تکثیر گیاه کشت بذر و پرورش نهال های گلدانی این گیاه است. در این روش در بهمن یا اسفند در گلدانهای پلاستیکی که از ماسه بادی و رس کاشته می شود. بذور کشت شده بتدریج با گرم شدن هوا ظرف مدت5 روز سبز می شوند. آبیاری در بهار 25 روزه و تابستان 20روز باشد تا نشاءها درپاییز قابل انتقال به عرصه های مورد نظرباشد.

7)کاربردها:

درختچه های اشنیان با ایجاد پوشش مناسب از حرکت شن های روان و نمک از کفه ها جلوگیری کرده ونقش مهمی در مبارزه با گسترش کویر ایفا می نماید. همزمان با فرارسیدن فصل خزان و ریزش برگ های حاوی املاح، سطح این تپه ها ازمالچ نسبتا سخت و بهم فشرده ای پوشیده می شود که نقش ارزنده در تثبیت خاک اطراف بوته ها دارد. استفاده از خاکستر اشنیان(کلیاب) در صنایع کاشی و سرامیک، نساجی، ابریشم ریسی، تیزاب، صابون سازی کاربرد دارد.

8 ) رویشگاه ها:

شوره زارهای مرطوب مناطق دشتی بیابان های مرکز و جنوب، در نواحی رویشی ایران،خلیج و عمانی