بادمجان دلمه ایرانی

بادمجان قلمی و دلمه

بادمجان با نام علمی solanum melongena  گیاهی است از خانواده solanacea می باشد. که به دلیل شباهت میوه آن به شکل تخم مرغ در انگلیسی به آن  egg plant می گویند و به منظور استفاده از میوه آن در ایران به میزان قابل توجهی کشت می شود. بادمجان در اصل بومی مناطق گرمسیری مانند هندوستان است. این گیاه در قرون وسطی توسط اعراب به اروپا برده شد و از آنجا به آمریکا راه یافت. بادمجان دارای انواع مختلفی است به غیر از نوع زینتی آن، انواع خوراکی آن بالغ به  7رقم می باشد که سه نوع آن در ایران به صورت وسیع کشت می شود:

• بادمجان قلمیsnake eggplant : ارتفاع بوته 50-100 سانتیمتر است و قطر میوه 3-4 سانتیمتر و طول میوه آن3-4 برابر قطر میوه- معروف ترین رقم Violet Long می باشد.
• 2- بادمجان معمولیcommon eggplant : ارتفاع بوته 90-100 یا 60-120 سانتی متر است. طول میوه تقریباً دو برابر قطر آن می باشد بنابراین قطر میوه 5-6 سانتیمتر است. میوه گرد و تخم مرغی شکل است. نمونه بادمجان بومی اصفهان می باشد.
• بادمجان دلمه ای: طول و قطر میوه نزدیک به هم است و قطر میوه زیاد در حدود 10 سانتی متر است. جز ارقام پاکوتاه یا بوته ای است. عرض میوه دو برابر طول میوه است.

ویژگی ها:

ارزش غذایی آن تقریبا شبیه به گوجه فرنگی است. بادمجان یکی از صیفی جات بسیار پر مصرف در بازار تره بار ایران است.

گیاهشناسی:

بادمجان در مناطق گرمسیر چندساله است ولی به صورت یکساله کشت و کار می شود. این گیاه در سال اول گل، میوه و بذر می دهد ولی بوته آن از بین نمی رود و اگر سرما رخ ندهد مقاومت لازم برای رشد دوسال بعد را دارد استحکام آن ساقه بیشتر از گوجه فرنگی است. ارتفاع بوته به بیش از 100 سانتیمتر می رسد. ریشه آن سطحی، منشعب و قوی و ساقه آن نیمه خشبی و سبز رنگ و دارای شاخه های گسترده است. برگ ها ساده و کرکدار است. گل ها جداگانه به اندازه 3 تا 5 سانتیگراد با دمگل مشخص که دارای 5 کاسبرگ و 5 پرچم و اغلب به رنگ بنفش و گاهی سفید. میوه آن از نوع سته بزرگ  که دانه در داخل آن قرار می گیرند.  کاسبرگ روی میوه باقی می مانند و در برخی ارقام روی کاسبرگ خار وجود دارد.

آماده سازی زمین:

بادمجان به مقدار متوسط به کود نیاز دارد. کود دامی به میزان 30-25 تن در هکتار توصیه می شود.100-150 کیلو کود ازت( به صورت سرک)، 100 کیلوگرم فسفر و حدود 100 کیلوگرم پتاس توصیه می شود. نباید کود ازته را در اوایل رشد زیاد بدهیم چون محصول دیر رس می شود. از لحاظ کودی بادمجان واکنش خوبی نسبت به کود شیمیایی  و حیوانی دارد و با کاربرد این کودها عملکرد و سرعت رشد بیشتر می شود.  استفاده از کود NPK 202020 درزمین های ضعیف و فقیر به به رشد بیشتر بوته ها  کمک می کند.

اکولوژی :

بادمجان محصول فصل گرم است و دمای بالا را می پسندد و برای رشد و نمو نیاز به نور، دما و آب زیادی دارد. آن را می توان در هر خاکی کشت کرد ولی بهترین زمین برای کاشت این گیاه زمین های دارای شن و رس  که pH آن کمتر از 6.5 نباشد. تنها دو عامل در انتخاب زمین برای بادمجان مهم است یکی نمدار بودن خاک یا قدرت نگهداری رطوبت است و حاصلخیزی خاک است.

  زراعت بادمجان:

زمان کاشت:  بادمجان حساس به سرما می‌باشد بنابراین برای حداکثر برداشت باید این گیاه را در نواحی گرمسیری و یا مناطقی که دارای تابستان طولانی می‌باشند کاشت ولی با کاشتن بذر بصورت خزانه در نواحی سرد و معتدل نیز می‌توان به کشت این گیاه اقدام کرد در کشت مستقیم باید تا بعد از رفع سرمای بهاره صبر کرد و سپس کشت صورت گیرد.

در مناطق سردسیر بهمن ماه خزانه گیری شروع می شود و بعد از آخرین سرمای بهاره نشاء ها را در زمین می کارند.دمای مناسب جوانه بذری 24-32 درجه سانتیگراد می باشد. دمای زیر 15 درجه سانتیگراد و بالای 35 درجه سانتیگراد جوانه زنی بذر را کاهش می دهد.

میزان بذر مورد نیاز:

بهترین روش کاشت بادمجان نشاکاری است ولی کشت در زمین اصلی به صورت ردیفی با فاصله ردیف 50تا60 سانتیمتر و روی ردیف 30-40 سانتیمتر صورت میگیرد. میزان بذر برای کشت مستقیم 1 تا 1.5 کیلوگرم در هکتار و در کشت خزانه 250-300گرم در هکتار می باشد. عمق کاشت بذر را 5/0 تا 5/1 سانتیمتر در نظر گرفته می گیرند. جوانه بذر بادمجان کند می باشد و 10 روز بعد از کاشت شروع به رشد می کند.

آبیاری: نیاز آبی بادمجان بالاست و جهت رشد سریع و مطلوب باید آبیاری به صورت مرتب انجام می شود. هنگامی که هوا گرم و خشک است. بادمجان های  بومی به علت کم آبی تلخ می شود که جهت رفع این مشکل باید کمی کود ازته و آبیاری مرتب انجام شود. توصیه می شود در مناطقی با هوای خشک و گرم در فصل تابستان مرتب آبیاری صورت گیرد تا میوه با کیفیت تولید شود.

برداشت:

بادمجان 100-140 روز دمای بالا می خواهد تا عملکرد بهتری داشته باشد. سله شکنی و حفظ رطوبت خاک در همه مراحل رشد گیاه بادمجان به ویژه در مرحله ابتدایی رشد به دلیل کم بودن قدرت استقرار اولیه گیاه لازم است. در ابتدای رشد بادمجان، علف های هرز از بین برده شود البته در مراحل بعدی رشد خود گیاه می تواند با ایجاد پوشش مناسب با علف های هرز مبارزه کند، حال برای تولید میوه های درشت و با کیفیت، لازم است بعد از تشکیل میوه ها، تعدای از گل ها هرس شوند، زیرا هر چقدر تعداد گل های روی بوته کمتر باشد، میوه درشت تر خواهد شد،  در ضمن استفاده از کود سرک تعداد میوه های درشت را افزایش می دهد.

در بادمجان ها پس از3/1 رشد یعنی زمانی که طول میوه به یک سوم اندازه نهایی خودش رسیده باشد قابل برداشت است. در ارقام کشیده جهت مصرف تازه خوری وقتی میوه به نیمی از رشد کامل خود رسید باید برداشت گردد. بادمجان بصورت نارس برداشت و مصرف می گردد و زمان برداشت آن باید دقت فراوان شود زیرا برداشت زودهنگام موجب عدم رشد کافی میوه و کاهش عملکرد می گردد. از سوی دیگر برداشت دیرهنگام موجب اختلال در رشد میوه های بعدی ، کم وزن شدن،اندازه آنها و در نتیجه کاهش عملکرد می گردد.

برای برداشت میوه ها باید رنگ بنفش و مشکی براق است همراه با کلاهک با کمی دم میوه برداشت می شود. در هنگام برداشت و بسته بندی میوه ها نباید خراشیده یا ضربه ببینند  زیرا بادمجان دارای مقادیر بالایی از ترکیبات فنولی است که در نتیجه خراش آنزیم پلی فنول اکسیداز فعال شده و همین امر باعث اکسیده شدن ترکیبات فنولی می شود و درنتیجه گوشت میوه قهوه ای شده و بازارپسندی آن از بین می رود.

آفات و بیماری ها:

بادمجان حساس به بیماری پژمردگی باکتریایی می باشد . برای این منظور ارقام مقاوم تولید شده است. کرم شب پره زمستانه، کنه تارعنکبوتی، مگس سفید، کرم مفتولی از آفات مهم بادمجان است. پوسیدگی میوه و پژمردگی ورتیسیلیومی از بیماری های مهم بادمجان می باشد. بهتر است پس از برداشت محصول، بقایای محصول و علف های هرز اطراف مزرعه را شخم زده و زیر خاک کنند و در بهار با وجین علف های هرز داخل و خارج مزرعه می توان باعث از بین رفتن آن ها شد.

1-تفاوت بادمجان دلمه ای و قلمی چیست؟

 در بادمجان دلمه طول و عرض میوه تقریبا یکی است و قطر ان زیاد می باشد ولی بادمجان قلمی طول آن بیشتر از 3 یا 4 برابر قطر آن است.

 2- عملکرد بادمجان در هکتار چقدر می باشد؟

 متوسط عملکرد بادمجان حدود 25-35تن در هکتار می باشد.

3-چرا برخی از بادمجان ها در زمان برداشت تلخ هستند؟

 بادمجان به کم آبی حساس است و عدم آبیاری منظم باعث تلخ شدن میوه آن می شود.

4-علت حساسیت برخی از افراد به بادمجان  چیست؟

در بادمجان و یا گوجه فرنگی و برخی دیگر از سبزیجات و یا میوه ها مقادیر مختلفی از ماده هیستامین وجود دارد، علت خارش و یا تورم گلو و دهان در بادمجان بر  اثر این ماده حساسیت زا می باشد .همچنین بادمجان، گوجه فرنگی و سیب زمینی دارای مواد سمی آلکالوئیدی مانند سولانین بوده که البته در اثر حرارت اغلب آنها از بین می روند.