مشخصات گیاه بومادران
بومادران گیاهی است علفی و چند ساله با نام علمی Achillea millefolium و از خانواده Asteraceae که در زمین های مرطوب مرکز و جنوب اروپا، شرق آسیا و شمال آفریقا، می روید. این گیاه ریشه ای مستقیم و نازک دارد که از ناحیه فوقانی آن ساقه های متعدد استوانه ای شکل خارج می شود. ارتفاع گیاه بسته به شرایط اقلیمی منطقه بین ۱۵ تا ۷۰ سانتیمتر می باشد. برگ ها نیزه ای شکل و کم و بیش طویل و دارای 2 تا 4 بریدگی هستند. گل ها کوچک، به رنگ سفید یا صورتی و فاقد کاسبرگ بوده که در انتهای ساقه های اصلی و فرعی به شکل چترهای متراکمی تشکیل می شوند. اولین گل ها، اواخر بهار به وجود می آیند و گلدهی تا فصل پاییز ادامه می یابد. کومپوزیته ها خودگشن هستند.
نکاتی چند در ارتباط با گیاه بومادران:
۱- بومادران در طول رویش به اوضاع اقلیمی خاصی نیاز ندارد و تقریبا در هر اقلیمی می روید اما در مناطق گرم و آفتابی گلهای بیشتری تولید می کند .2- خاکهای سبک شنی برای کشت این گیاه مناسب می باشد .
نحوه آماده سازی زمین اصلی و نهاده های مورد نیاز کاشت بومادران:
۱) ۸۰-۵۰ کیلو گرم در هکتار اکسید فسفر در فصل پاییز هنگام شخم.
۲) ۸۰-۵۰ کیلو گرم در هکتار اکسید پتاس در فصل پاییز هنگام شخم
۳) ۴۰-۶۰ کیلو گرم در هکتار ازت در ۳ مرحله
الفـ: در هنگام شخم.
ب: بصورت سرک(۲مرحله).در فصل پاییز پس از افزودن نهاده های فوق با شخم مناسبی به عمق ۲۰-۲۵ سانتیمتری خاک فرستاده وسپس با عملیات دیسک نهاده ها را بطور یکنواخت در سطح زمین پخش می کنیم و در زمان کاشت نشآ ها ؛ پس از شکستن سله ها و خرد کردن کلوخها زمین را برای کشت نشآها آماده می کنیم.
تاریخ و فواصل کاشت بومادران
۱- کشت مستقیم : زمان مناسب برای کشت مستقیم گیاه در زمین اصلی ، اواخر تابستان – اوایل پاییز است . در این روش بذرها در ردیفهایی به فاصله ۴۰ تا ۵۰ سانتیمتر در زمین اصلی کشت می شوند . برای هر هکتار زمین ، ۲ تا ۳ کیلوگرم بذر نیاز است
2- کشت غیر مستقیم:
الف: آماده سازی بستر بذر بومادران:
بستر مناسب جهت کشت بذر بومادران ؛خاکی کاملآ هوموسی میباشد که حتی الامکان عاری از علفهای هرز بوده و به عمق ۱۵ سانتیمتر تهیه گردد. ضمنآقبل از عملیات کشت می بایست سطح بستر خزانه به منظور تراکم مطلوبتر خاک ؛غلطک مناسبی زده شود.
ب :تاریخ کاشت بومادران: زمان مناسب برای کاشت غیر مستقیم اوایل بهار در خزانة هوای آزاد میباشد.
ج : روش کاشت بومادران: بذور بومادران را می بایست با نسبت ۵ به ۱ با ماسة بادی نرم مخلوط کرده و در ردیفهایی به فاصله ۱۵ تا ۲۰ سانتیمتر در خزانه هوای ازاد کشت می شوند عمق بذور در موقع کاشت نباید بیشتر از ۰/۵ سانتیمتر باشد .
د: عملیات مراقبت و نگهداری در خزانه: آبیاری منظم. وجین مرتب علفهای هرز سطح خزانه.
ه: زمان مناسب جهت انتقال نشاء وفواصل مناسب جهت کشت نشاء در زمین اصلی : فصل پاییز زمان مناسبی جهت انتقال نشاءها به زمین اصلی می باشد بطوریکه نشاءها در زمین اصلی در ردیفهایی به فاصله 60 سانتیمتر و فاصله دو بوته در طول ردیف 25ـ30 سانتیمتر کشت می شوند .
مراحل داشت در زمین اصلی- وجین مرتب علفهای هرز- آبیاری کافی و منظم با توجه به شرایط آب و هوایی - منطقه مبارزه با آفات و بیماریها
عملیات برداشت بومادران چنانچه گیاهان بطور غیر مستقیم کشت و در فصل پاییز به زمین اصلی منتقل شده باشند ، یکسال پس از کاشت (از سال دوم ) به گل می نشینند و می توان محصول را برداشت کرد . و چنانچه گیاهان بطور مستقیم کشت شده باشند ، محصول از سال سوم قابل برداشت است. مرحله گلدهی بومادران بهترین زمان ممکن برای برداشت گلها و پیکر رویشی بومادران است . هنگام جمع آوری گلها ، باید آنها را همراه با دمگل به طول 3 تا 4 سانتیمتر برداشت کرد . اندامهای برداشت شده بومادران را می توان در سایه یا با استفاده از خشک کنهای الکتریکی در دمای 30 تا 40 سانتیگراد خشک کرد . گلها و برگها
مواد شیمیایی قابل استحصال از گیاه بومادران:
روغن های فرار:، کامازولن، کامفر،
سزکویی ترپن: لاکتون آکیلئین
اهلی کردن و اصلاح بومادران
1- بررسی توده های وحشی و ژنوتیپ های در حال کشت
2- بررسی سطوح پلوئیدی
3- بررسی نظام تولیدمثل
4- انتخاب برای اهلی کردن و ایجاد تلاقی های ممکن و بررسی نسلهای در حال تفکیک
5- پلی پلوئیدی
6- انتخاب کیموتایپ های برتر
