نام علمی تریتیکاله: Triticale sp
درصد خلوص: 95%
قوه نامیه : 90%
وزن هزاردانه: 44/8 گرم
چرا تریتیکاله بکاریم؟
تریتیکاله گیاهی است که هم خصوصیات گندم را دارد و هم چاودار و همچنین در صد پروتئین بالاتری نسبت به گندم و چاوداردارد و اکثر اسید آمینه های ضروری را هم دارا می باشد. مواد معدنی آن بیشتر از گندم و میزان ویتامین آن برابر با گندم است. در مواردی پروتئین آن تا 23% هم مشاهده شده و تریتیکاله محتوی آلبومین بیشتر و پرولین کمتر نسبت به گندم میباشد. تحمل به خشکی آن بهتر از گندم بوده و کشت آن در مناطقی با حرارت های کم و ارتفاع زیاد و یا مناطق معتدل به گندم ارجحیت دارد و خوراک دام های اهلی است و حتی امروزه خوراک انسان هم می باشد. بطور کلی برای برخی از مکان هایی که امکان کشت گندم وجود ندارد کشت تریتیکاله بهتر می باشد.
چاودم یا تریتیکاله از غلات جدید می باشد که توسط بشر و با تلاقی ژنوم‌های گندم و چاودار تولید شده است. نام تریتیکاله از نام علمی جنس والد مادری یعنی گندم (Triticum) و والد پدری یعنی چاودار (Secale) برگرفته شده است. در روند تولید چاودم، گیاه گندم به عنوان والد مادری به کار گرفته شده و گیاه چاودار به عنوان والد پدری در نظر گرفته شده است. در صورتیکه در روند تلاقی بین گندم و چاودار از گونه گندم تتراپلوئید استفاده شود، آنگاه تریتیکاله حاصل از نوع هگزاپلوئید خواهد بود و در صوریتیکه از گیاه گندم هگزاپلوئید استفاده شود، آنگاه تریتیکاله حاصل اکتاپلوئید خواهد بود که از عملکرد پائین تری برخوردار بوده که علت آن ناسازگارهای عمومی بین ژنوتیپ گندم که گیاهی خودبارور و ژنوتیپ چاودار که گیاهی است دگربارور است می باشد.
تریتیکاله بر حسب نوع واریته‌های (گونه های) گندم و چاودار تلاقی داده شده با هم برای تولید آن ممکن است از نوع بهاره یا زمستانه باشد. تریتیکاله گیاهی است یکساله شکل عمومی آن شبیه گندم است. گیاه تریتیکاله در مقایسه با گندم از قابلیت رشد و مقاومت بیشتری برخوردار است.
زمان کاشت:
زمان کاشت تریتیکاله در مناطق معتدل از نیمه دوم مهرماه تا پایان مهر ماه خواهد بود. در خاکهای حاصلخیز تریتیکاله را نباید قبل از نیمه دوم مهر ماه کاشت، چنانچه کاشت زود، سبب افزایش خوابیدگی در این محصول خواهد بود.گزارش شده که تاریخ کاشت نسبت به میزان بذر تاثیر بیشتری روی عملکرد دانه غلات بویژه تریتیکاله دارد.
نور مورد نیاز:
تریتیکاله‌های اولیه با وجود دوره رشد طولانی احتیاج به طول روز زیاد داشته اند انتقال صفت و عدم حساسیت به طول روز از گندم‌های مکزیکی به تریتیکاله باعث بهبود سازگاری آن در نواحی با عرض‌های کم گردیده است و ارقام تولید شده به طول روز غالباً بی‌تفاوت بوده و محدودیتی از نظر تاریخ کاشت ندارند.
حرارت مورد نیاز:
در تریتیکاله حداقل دما برای شروع جوانه زنی بذر ۵ درجه سانتیگراد، دمای مطلوب ۲۰ درجه سانتیگراد و حداکثر دما برای شروع جوانه زنی بذر ۳۰ درجه سانتیگراد می باشد و مقاومت آن نسبت به سرما در بعضی از واریته‌ها مشابه گندم و چاودار زمستانه است و همچنین مشخص شده تحمل تریتیکاله نسبت به دماهای کم در اوایل دوره رشد رویشی بیشتر از گندم است.
رطوبت مورد نیاز:
تحمل گیاه تریتیکاله به خشکی در نواحی نیمه خشک از قبیل مناطق جنوبی با بارندگی سالانه حداکثر ۴۰۰ تا ۷۰۰ میلیمتر قابل توجه بوده و تحت این شرایط عملکرد نسبتاً مطلوبی به دست آمده است و بعضی از ارقام آن تحمل به خشکی بیشتری نسبت به گندم دارند.
خاک مورد نیاز:
بر طبق گزارش‌های رسیده از نواحی مختلف دنیا تریتیکاله جایگزین مناسبی برای چاودار در خاکهای غیر حاصلخیز و شنی میباشد با این تفاوت که عملکرد آن در این نواحی به مراتب بیشتر از چاودار می باشد. همچنین مشخص شده است که تریتیکاله دامنه سازگاری وسیعی به کاشت در خاکهای اسیدی با اسدیته (PH) کم دارد و همچنین تریتیکاله گیاهی مقاوم به شوری به خصوص مقاومت به شوری در مراحل اولیه رشد در مقایسه با گندم و جو می باشد. عملکرد این گیاه در خاک های با میزان شوری 3/7 دسی زیمنس در متر تحت تأثیر شوری خاک قرار می گیرد.
تناوب زراعی:
تریتیکاله از نظر خصوصیات مورفولوژیکی از جمله شکل و ساختمان ریشه، اندام‌های هوایی و دوره رشد و نمو شبیه گندم میباشد، بنابر این تناوب در نظر گرفته شده برای تریتیکاله شبیه به گندم میباشد.
آماده سازی زمین برای کاشت:
کلیه مراحل آماده سازی زمین مانند گندم و جو در منطقه میباشد و کشت با بذرکارهای غلات صورت می‌پذیرد.
تاریخ کاشت:
با توجه به این که کمینه دما برای جوانه زدن تریتیکاله مانند چاودار و یولاف ۲ تا ۳درجه سانتیگراد است ولی اگر 10 روز زودتر کشت گندم در منظقه کشت گردد باعث پر شدن بهتر دانه می شود.
میزان بذر و تراکم بوته در کشت:
بهترین تراکم پیشنهادی برای کاشت تریتکاله تعداد ۳۵۰ تا ۴۰۰ بوته در هر متر مربع معادل با مصرف ۱۴۰ تا ۱۶۰ کیلوگرم بذر در هر هکتار می باشد
عمق کاشت مناسب:
عمق کاشت در زراعت تریتیکاله از گندم کمتر میباشد. مطالعات انجام گرفته در این زمینه نشان میدهد که عمق کاشت بیشتر از ۶ سانتیمتر میتواند موجب کاهش عملکرد تریتیکاله گردد. عمق مطلوب کاشت تریتکاله ۲ تا ۴ سانتیمتر است.
علف‌های هرز مزارع:
علف های هرز موجود در مزارع ترتیکاله کاملا مشابه مزارع گندم میباشد. بدین جهت روش های مبارزه نیز همانند روش های مبارزه بر علیه علف های هرز مزارع گندم میباشد.
تحمل نسبت به بیماری ها و آفات:
تریتیکاله نسبت به بیماری هایی نظیر کتولگی جو، زنگ قهوه ای، سفیدک و سیاهک مقاوم بوده و در مقابل آفاتی چون شته روسی و زنبور دارای مقاومت خوبی است.
عملکرد:
در میان اجزاء عملکرد، تعداد دانه در سنبلچه بیشترین همبستگی را با عملکرد دانه دارد. از آنجائیکه تعداد دانه در سنبلچه در ارقام مختلف مربوط به باروری گلچه در سنبله و انتقال بهینه مواد فتوسنتزی می باشد، بنابراین توجه به انتخاب ارقامی که از نظر توارثی دارای در صد بالائی از باروری گلها و انتقال مطلوب مواد فتوسنتزی به سنبله ها هستند از نظر افزایش عملکرد دانه در ارقام حائز اهمیت است. ارقام اصلاح شده ترتیکاله از 8000 تا 9700 کیلو در هکتار عملکرد دارد ولی بطور متوسط در ارقام محلی کمتراز 7000 کیلو نمی باشد. کاه آن هم حدود 16000 کیلو می باشد. زراعت تریتیکاله در مناطق مستعد که در مواردی نمی توان گندم کشت شود می تواند جایگزین مناسبی برای غله کشور باشد.
