شاهی

شاهی(ترتیزک)                                       

Lepidium sativum                                                       

 شاهی گیاهی ست یکساله و بسیار پربرگ. از تیره ی چلیپائیان(Crucifere) به ارتفاع 20 تا 30 سانتیمتر که در نواحی مختلف ایران پرورش می یابد. شاهی سایه دوست است و با فرا رسیدن بهار در دسترس قرار میگیرد. و دارای انواع مختلف و طعم تند میباشد و سریع الرشد است.شاهی به دو نوع باغی و آبی تقسیم میشود. شاهی علاوه بر ویتامین ث و کاروتن دارای مقدار زیادی ویتامین A-B1-B2است این گیاه دارای نشاسته و روغن است..از آن برای درمان های کم خونی  و تصفیه ی خون و بعنوان یکی از اجزاء سبزی در سفره های ایرانی  استفاده ی زیاد میشود.

سازگاری:

شاهی در فصل بهار و تابستان به وفور کشت داده میشودوبه  زمین آفتابگیر نیاز دارد.3 چین دارد و در محل های آفتاب سایه و دارای خاک قوی  بخوبی رشد میکند.

حرارت:

شاهی سبزی فصل خنک است که آنرا  بعد از کشت با  پوشش پلاستیکی پوشانده  و بمدت 2 روز در 25 درجه سانتی گراد نگهداری میکنند.

 خاک:

شاهی به شوری خاک حساس است ،هرچه خاک شورتر باشد ریشه سخت تر آب جذب میکند. شاهی به خاک قوی _دارای مواد آلی زیاد و زهکشی خوب نیاز دارد.

کاشت:

زمان کاشت شاهی فصل بهار و پاییز است. مدت کشت تا  برداشت شاهی  برای هر مرحله 60 روز است. بدلیل اینکه دوره رشد شاهی کوتاه است ،در حدود 30 تا 40 روز،در طول فصل میتوان چند نوبت اقدام به کشت شاهی نمود. روش کاشت از طریق کاشت مستقیم بذر بصورت کرتی (دست پاش) و روش ردیفی است که در ردیفی فاصله ی دو ردیف 30 تا 40 سانتیمتر است. در روش دستپاش بذر ها را روی خاک پاشیده  و یک لایه کود به ضخامت 1 سانتیمتر روی آن ریخته و خاک را تا سبز شدن بذر ها مرطوب نگه میدارند.

داشت:

شاهی احتیاج به آب فراوان و مرتب دارد.حداقل 2 بار آبیاری در  روز برای رشد گیاه ضروری است . در آب و هوای گرم تعداد دفعات آبیاری بیشتر میشود.در ضمن باید فاصله ی بین ردیفها را وجین نمود.

کود:

مواد غذایی که بصورت انواع کود در اختیار گیاه قرار میگیرند با توجه به سابقه ی کشت و کار زمین و نیاز کودی محصول مورد نظراند.به عنوان مثال سبزیهای برگی نظیر شاهی به ازت بیشتری نیاز دارند.

برداشت:

بعد از 4 تا 6 هفته برگها آماده برداشت اند.این سبزی فقط  یک مرتبه  برداشت میشود لذا اغلب سبزیکاران آنرا از ریشه خارج میکنند . برداشت محصول از اواسط فروردین تا آبان ماه  می باشد. نهالهای جوان را به محض اینکه به اندازه 5 تا 6 سانتی متر رشد می کنند در گلخانه 10 تا 20 روز در مزرعه 6 تا 8 هفته پس از بذر افشانی برداشت می کنند. از هر صد متر مربع زمین در هر چین 50 تا 60 کیلوگرم محصول تازه برداشت می شود . حرارت خشک کردن شاهی برای استفاده در صنایع غذایی نباید بیش از 40 تا 50 درجه سانتی گراد باشد.

استانداردهای بذر شاهی(ترتیزک):  

 شکل بذر بیضی و تخم مرغی است. طول بذور از 3-5/2 سانتیمتر متغیر و عرض آن از 4/1-6/1 متغیر است.سطح روی بذر مواج است و رنگ آن نارنجی مایل به قهوه ای است. تعداد کروموزوم آن 24-16=N2 است.وزن هزاردانهء آن 7/1 گرم و تعداد بذر در گیلوگرم آن 600000 عدد است.