نعناع فلفلی

نعناع فلفلی

Mentha piperita

مقدمه:

نعناع فلفلی با نام علمیMentha piperita  یک گیاه علفی چند ساله با نام انگلیسی Peppermint از تیره Lamiaceae می باشد. امروزه در کشورهای مختلف جهان متجاوز از یک هزارتن اسانس در سال از این گیاه تهیه می شود. اسانس مانتا (نعناع فلفلی)که در کشور انگلستان به میچام موسوم است بهترین نوع آن حساب می شود.

گیاه شناسی:

نعناع فلفلی گیاهی علفی چند ساله است دارای برگ های بیضوی، متقابل، نوک تیز، دندانه دار،کمی پوشیده از کرک، گل ها کامل، نامنظم، اکثراً دوجنسی و هرمافرودیت و مجتمع به صورت گروهی روی ساقه و انتهای ساقه ظاهر می شوند. رنگ گل ها روشن یا کم و بیش ارغوانی مایل به بنفش می باشد و به تعداد زیاد نیز در مجاورت یکدیگر به نحوی که انتهای ساقه به صورت سنبله هایی با شکل ظاهری بیضوی و نوک تیز جلوه می کند. عمرگل ها بسیار کوتاه و مدت کمی پس از تشکیل گیاه جدا می شوند. میوه کپسول کوچک و به رنگ قرمز تیره است. ساقه ها معمولاً فاقد اسانس می باشند.

استانداردهای بذری:

طولمیوهبهطورمتوسطاز 0/7 تا 0/9 میلیمترمتغیر می باشدوقطرمیوهکهباعرضآنمساویاستبهطورمتوسط  از 0/5تا 0/7 میلیمترمتغیرمی باشد. کره ایتاتخم مرغیشکل،بهطرفنافباریکمی شود.سطحشکمیدارایتیرچهمیانیاست.  نافسفیدرنگپهنو پیرامیدماننداست. بذور زردقهوه ای رنگوصاف و نوعمیوهبذري به صورتفندقه(Nut) می باشد. وزنهزاردانه بهطورمتوسط 3/0گرم است و بطور متوسط تعدادبذردرکیلوگرم3,300,000 عدد می باشد.  حدود استانداردخلوص بذر 98% و استانداردقوهنامیه99 % است.

اکولوژی:

نعناع را در اکثر نقاط می توان کشت کرد اما مناطق خیلی سرد برای کشت این گیاه مناسب نیست. مواد و عناصر غذایی فراوان و آب کافی برای رویش ضروری است. نعناع در 2 تا3 درجه سانتی گراد رویش دارد ولی درجه حرارت مطلوب برای رویش بذرها 10 درجه سانتیگراد است. در اغاز رشد گیاه و تشکیل ساقه ها و برگ های جوان سرما مناسب نیست و ممکن است باعث خشک شدن آن شود. درجه حرارت مناسب برای افزایش اسانس 18 تا20 درجه سانتیگراد می باشد. نعناع به دلیل ریشه های سطحی قادر به جذب آب از اعماق نمی باشد لذا آبیاری مناسب در طول رویش ضروری است. pH  مناسب 5-8 می باشد. خاک اسیدی و زهکش شده خاک مناسب برای کشت نعناع است. خاک رسی و

ارزش غذایی و خواص:

اشباع از آب و با pH بالاتر از 8.5 برای نعناع مناسب نیست.

کاشت، داشت و برداشت:

کاشت نعناع با بذر بسیار سخت است. تکثیر این گیاه منحصراً از راه ساقه های خزنده که ایجاد جوانه و ریشه های نابجا می کنند صورت می گیرد. برای کشت نعناع از نشاء  بوته هایی که 10تا 15 سانتیمتر طول و 3 تا 5 برگ دارند و یا ریشه های جانبی که 10 تا 15 سانتیمتر متر طول و 3تا 4 جوانه دارند استفاده می شود. نعناع فلفلی گیاه مقاوم و سازگار بوده، می تواند در آب و هوای مرطوب رشد نماید و خود را با آب و هوا وتغییرات خوبی سازگار کند. در نقاطی که آب و هوای خشک دارند عطر و طعم گیاه تندتر می شود. مناسب ترین زمان برداشت نعناع هنگامی است که 80% کشتزار به گل نشسته باشد. در هرسال 2تا 3 بار می توان برداشت انجام داد. در هر برداشت حدود 2 تا 2.5 تن وزن خشک یا 4 تا 8 تن وزن تر از هر هکتار نعناع به دست می آید که از هر1 تا 2 تن نعناع حدود یک کیلوگرم اسانس استخراج می شود. در صورت کشت وسیع در سطح گسترده می توان نعناع را با موور یا یونجه چین چید. مواد مؤثره موجود در پیکره رویشی در مرحله گل زایی از مناسب ترین کیفیت برخواردار خواهد شد. برای برداشت گیاه از فاصله 4تا 5 سانتی متری از سطح زمین بریده می شود، سپس برای مدتی روی زمین می ماند تا حدود 25 تا 40 % رطوبت آن تبخیر شود. در صورتی که گیاه در پاییز برداشته شوند، گذاشتن آنها بر روی زمین امکان پذیر نیست و باید مستقیماً به کارخانه مورد نظر برای استخراج اسانس منتقل شود. باقی گذاشتن گیاهان بر روی زمین منظور تبخیر آب آنها بر اسانس تاثیر منفی و موجوب کاهش آن می شود.

اسانس نعناع فلفلی از سرشاخه های گلدار آن توسط تقطیر با آب یا بخار آب استخراج می گردد. در حالت تازه بی رنگ و طعم تندی دارد، اما به مرور زمان مایل به سبز می شود و طعم در صورت رقیق شدن مطبوع می گردد. قسمت های مورد استفاده نعناع فلفلی برگ، سرشاخه های گلدار و روغن فرار آن می باشد. از جمله خواص درمانی نعناع فلفلی ، محرک بودن، ضداسپاسم، معرق ، صفراآور، ضد نفخ، ضد سرفه و حشره کش بودن آن است که در پزشکی سنتی از این گیاه به عنوان ضدتشنج، ضد سرفه و به صورت بخور در درمان زکام، التهاب حنجره و برونش ها و ضد عفونی کننده استفاده می شده است.