نام علمی یولاف: Avena sativa
درصد خلوص بذر: ۹۸ درصد
درصد قوه نامیه بذر: ۹۵ درصد
وزن هزار دانه بذر: ۲۶/۵ گرم
مقدار بذر مصرفی در هکتار: ۸۰-۱۰۰ کیلوگرم
گیاه شناسی یولاف:
یولاف گیاهی است از خانواده گندمیان که دارای گل‌های بسیار ریز و نامشخص است. جو دوسر گیاهی علفی و یک ساله است که به عنوان غذای دام کشت می‌شود.
گل‌های جو دو سر سنبله‌ای هستند و دانه‌های آن دارای مقدار زیادی هیدرات کربن مانند نشاسته و همچنین اسیدهای چربی مانند اسید پالمتیک، اسید اولئیک و اسید لینولئیک می باشند. یولاف ریشه افشان و ساقه بند بند و توخالی دارد که هر کدام به یک خوشه منتهی می‌شود. برگ‌های یولاف باریک است و قسمت پائینی آنها به صورت غلافی دور ساقه را احاطه می‌کند.
جو دو سر نیز همانند برنج و جو دارای پوسته (هال) می باشد. جو دوسر دارای یک سری برجستگی های مو مانند به نام تریکوم است که این برجستگی‌ها سبب سختی کار با جو دو سر میشوند زیرا در هوا معلق میشوند و سبب سوزش بدن می‌گردند. از نظر ساختمانی جو دو سر کاملاً باریک و کشیده است و از دو طرف یکسان است برای همین به آن جوی دو سر گویند.
زمان کاشت یولاف (جو دوسر):
بهترین زمان کاشت یولاف در مناطق سردسیر، فصل بهار تا اوایل فصل تابستان است. در مناطق گرمسیر نیز یولاف را می توان در اواخر تابستان یا اوایل زمستان کشت نمود.
جو دو سر (یولاف) تا به امروز در ایران به طور گسترده کشت نشده است. با این حال جو دو سر برای اولین بار در استان اصفهان به طور زراعی کشت شد.
سازگاری یولاف:
بهترین مناطق مناسب برای کشت یولاف مناطقی است که سالانه میزان بارندگی آنها حداقل ۵۰۰ میلی متر است به طوریکه در شرایط آب و هوایی معتدل و رطوبت زیاد محصول خوبی تولید می کند. درجه حرارت مورد نیاز برای جوانه زنی بذر جو دو سر بین ۶ تا ۱۰ درجه سانتی گراد و در زمان گل دهی درجه حرارت بالای 33 درجه سانتی گراد باعث ریزش گل می شود. البته یولاف قرمز نسبت به شرایط نامساعد مناسب تر از سایر یولاف ها است ولی عملکرد کمتری دارد . طول دوره رشد یولاف 3 تا 4 ماه و در ارقام دیر رس 5 ماه است. یولاف نسبت به تغییرات دما و شبانه روز حساس است، به خاطر همین بیشتر یولاف ها در بهار کاشته می شوند . شایان ذکر است که یولاف نسبت به سرما و یخبندان زمستان مقاوم است.
خاک مناسب برای کاشت:
یولاف بسیار کم توقع است و سیستم ریشه ای قوی ای دارد و از نظر تحمل اسیدیته از جمله مقاوم ترین غلات به شمار می رود. خاک لومی-لومی رسی برای کاشت یولاف پیشنهاد می شود. نیاز های غذایی آن مثل گندم است و شاید به آهک و فسفر بیشتری نیاز داشته باشد.
تناوب کشت یولاف:
بعد از محصولات زیادی می شود یولاف را در تناوب کشت کرد. چون به علت داشتن ریشه ای عمیق تر بهتر از سایر غلات آب و مواد غذایی زمین را جذب می کند.
کاشت یولاف:
تهیه زمین و کاشت مثل گندم و جو است. میزان بذر مصرفی یولاف به طور متوسط ۱۵۰ کیلو گرم در هکتار است. که برای مناطق دیم نصف این مقدار مصرف می شود. در بهار بهترین موقع کاشت وقتی است که دمای خاک به ۱۰ درجه سانتی گراد برسد. در پاییز هم چون به سرما حساس است زودتر از گندم و جو کاشته می شود.
داشت: نیاز آبی یولاف بیشتر از گندم و جو است و از کاشت تا برداشت ۶۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ متر مکعب آب نیاز دارد. آبیاری یولاف در ۴ تا ۶ مرحله انجام می شود. در داشت بایستی با علف های هرز مبارزه کرد. رایج ترین علف های هرز موجود در مزرعه یولاف علف های هرز پهن برگ می باشند که با سم پاشی با سم ۲-۴- دی در زمان ظهور عل های هرز، قابل کنترل هستند. مزرعه یولاف قالبا عاری از آفت و بیماری اس اما برخی از آفات مهم یولاف عبارتند از شته، ملخ، انواع مگس و شپش گندم . بیماریهای گیاه یولاف مانند بیماریهای گندم است که عبارتند از بیماری های قارچی همچون سیاهک پنهان و آشکار و انواع زنگ و سوختگی برگی که به منظور پیشگری از این بیماری ها بهتر است از ارقام مقاوم و بذر های سالم و درشت و سنگین استفاده شود. برای مبارزه با سیاهک ها می بایست از سم سرزان با غلظت 2 تا 3 در هزار استفاده کرد و یا بذر را به مدت ۵ دقیقه در آب ۴۵ درجه گذاشت و بعد از خشک کردن کاشت.
برداشت:
زمان برداشت نسبت به شرایط آب و هوا و غیره متفاوت است اما از آنجا که دانه کاملا رسیده ریزش می کند بایستی برداشت موقعی صورت گیرد که دانه های خمیری به حالت سفت رسیده باشد. روش برداشت یولاف مثل گندم و جو است. مقدار محصول قابل برداشت یولاف ۲/۵ تن در هکتار است اما در شرایط ایده آل به ۵ تن نیز می رسد. اگر یولاف به منظور علوفه کشت شود بهترین زمان برداشت در مرحله شیری دانه است.
خواص درمانی یولاف:
در گذشته ارقام مورد کشت جو دو سر دارای مقدار متوسطی بتاگلوکان و مقدار متوسطی روغن بودند. در حالی که در حال حاضر ارقامی از جو دو سر اصلاح شده است که حاوی ۱۸ درصد روغن هستند که این میزان دو برابر مقدار روغن در ارقام قدیمی این گیاه است و گروهی دیگر از ارقام اصلاح شده این گیاه دارای مقدار بسیار فراوانی بتاگلوکان هستند که جو دو سر های بتاگلوکان نامیده می شوند. این ارقام برای درمان بیماران دارای دیابت نوع ۲ تولید می شوند، زیرا ثابت شده بتاگلوکان موجود در این ارقام در درمان و پیشگیری این بیماران موثر است. مطالعات زیادی نشان داده که مصرف آرد جو دو سر سبب کاهش میزان کلسترول بد خون و افزایش میزان کلسترول خوب خون و کاهش خطر گرفتگی عروق کرونر قلب می شود و از سال ۱۹۸۰تا امروز تحقیقات زیادی در رابطه با نقش بتاگلوکان در جلوگیری از انواع سرطان ها انجام شده و مشخص شده است که این ماده اثرات ضد تومور بسیار قوی دارد . هم چنین بتاگلوکان موجود در این ارقام جو دو سر اثرات ضد ویروسی و ضد باکتریایی ثابت شده ای دارد . جو دو سر منبع خوبی از انرژی، پروتئین و چربی برای انسان و مخصوصاً بچه‌ها است.
هم چنین به خاطر داشتن ماده ای خاص، دارای اثراتی ویژه جهت پوست‌های خشک و خارش داراست. محصولات حمام از جمله محلول‌های کلوییدی، صابون، ژل و پودرهای حاوی عصاره‌ی جو دو سر در بازار عرضه شده‌اند.
از عصاره نوعی جو دو سر در طب سنتی آیورودا جهت ترک اعتیاد تریاک استفاده می‌شود.
یک گزارش علمی نشان می‌دهد که جو دو سر ممکن است میل به سیگار را کاهش دهد. یک تحقیق که بر روی ۲۶ نفر سیگاری انجام شد، نشان داد که پس از مصرف ۴ هفته از عصاره هیدرو الکلی جو دو سر، تعداد سیگار روزانه‌ی آنها از ۲۰ سیگار در روز به ۶ عدد کاهش یافت. کاهش سیگار افراد مذکور حداقل تا دو ماه ادامه یافت و این در حالی بود که گروه کنترل که از دارونما استفاده می‌کردند روزانه ۱۷ سیگار می‌کشیدند.
چای تهیه شده از جو دو سر دارای اثرات آرام بخش، مسکن و ادرارآور بوده و در تسکین آرتروز و روماتیسم موثر است. برای تهیه چای جو دوسر دانه‌های جو دو سر را با آسیاب خرد نموده، یک لیوان آب جوش را به سه گرم از آن اضافه کرده و ۲۰ دقیقه صبر می‌کنیم تا محلول دم بکشد. پس از آن محلول را صاف کرده و بدون قند و یا با شیرینی کم مصرف می‌کنیم.
جو دو سر به دلیل نداشتن گلوتن و دارا بودن فیبر بالا یبوست را بر طرف می کند و مشکلات گوارشی را بر طرف می کند.
از اثرات دیگر جو دوسر که در مطالعات اخیر اثبات گردیده است، اثر کاهش اسید اوریک آن است.
ترکیبات شیمیایی یولاف: جو دو سر دارای حدود ۷ درصد مواد چرب، ۱۴ درصد مواد ازته و ۶ درصد مواد نشاسته ای می‌باشد. به علاوه ارسنیک، اسید اگزالیک و ید نیز در آن وجود دارد.
جو دو سر از نظر طب قدیم ایران معتدل یعنی نه سرد است و نه گرم. البته عده ای عقیده دارند که این گیاه کمی خشک است. جو دو سر طبق تحقیقاتی که اخیرا انجام گرفته، در کاهش کلسترول خون اثر معجزه آسایی دارد و برای این منظور باید جود دو سر را بدون اینکه سبوس آن گرفته شده باشد، مصرف کرد.
برخی دیگر از خواص دارویی جو دوسر عبارتند از:
برای بر طرف کردن درد کلیه، رفع بی خوابی، از بین بردن سرفه و ورم گلو نیز می‌توان از این جوشانده استفاده کرد.
برای تقویت اطفال و افراد مسن و همچنین بر طرف کردن ضعف بیماران در دوران نقاهت، باید جو دو سر را با شیر بجوشایند و به این افراد بدهید. اگر ضعف خیلی زیاد باشد، می‌توان یک زرده ی تخم مرغ را نیز به این جوشانده اضافه نمود.
برای رفع خارش، از جوشانده ی جو دوسر استفاده کنید.
برای جوش و اگزما موثر بوده و زمانی که آرد آنرا با عسل مخلوط کرده و بصورت ضماد روی جوش بگذارند التیام می کند.
برای رفع یبوست و درمان بواسیر، می‌توانید جو دو سر را بو دهید، سپس آن را آرد کنید، یک قاشق چای خوری از آن را در یک فنجان آب جوش بریزید و به مدت پنج دقیقه دم کنید. این چای را به مدت سه روز، هر روز صبح ناشتا بنوشید.
جو دو سر بهترین دارو برای تقویت قلب و نیز اشخاصی است که در معرض حمله ی قلبی قرار دارند.
جو دو سر قند خون را متعادل می‌کند و آن هایی که به بیماری قند مبتلا هستند، باید هر روز از این گیاه استفاده کنند.
جو دو سر بهترین دارو برای روده بزرگ است، زیرا حجم مدفوع را افزایش می‌دهد و روده را تمیز می‌کند.
برای بر طرف کردن کمر درد، پهلو درد و اسپاسم های عضلانی، جو دوسر را با سرکه مخلوط کنید، بپزید و به صورت ضماد گرم روی عضو دردناک بگذارید.
جو دو سر را آرد کنید، در وان حمام بریزید و در آن دراز بکشید. این نوع حمام بیماری های پوستی، درد کلیه، نقرس و رماتیسم را بر طرف می‌کند.
این گیاه اثر ضد سرطان دارد. استفاده ی مداوم از این گیاه از سرطان جلوگیری می‌کند. از دانه این گیاه جهت مصارف دارویی استفاده می شود.
معمولا نان جو دو یا یولاف یا بیسکویت آن هم می توانید وارد سبد غذایی انسان گردد.
