نام علمی: Sanguisorba minor
توت روباهی یکی از با ارزشترین گیاهان مرتعی و با پراکندگی نسبتاً زیاد در شمال و غرب کشور است. این گیاه اخیر به سالاد ، پنیر و کره های گیاهی افزوده می شود و علاوه بر این دارای مصارف دارویی مشابه توت روباهی طبی است. گونه دیگری بنام S.anistroides نیز بعنوان دارویی برای درمان دیابت مورد استفاده قرار می گیرد.
گیاهشناسی:
توت روباهی ، گیاهی علفی چندساله با ساقه های متعدد که حدود 1 متر رشد می کند. بدون کرک یا دارای کرک های کوتاه و پراکنده در سطح گیاه. برگ های قاعده ای مرکب پر مانند و ساقه های گل دهنده باریک و منشعب است. ساقه های گل دهنده دارای سرگل های صورتی کوچک و دوکی مانند می باشند. گل ها بدون گلبرگ در گل آذین کپه ای یا سنبله ای کوتاه.
استانداردهای بذری:
بذر یا میوه توت روباهی به طول 2.5تا 3.5 میلیمتر، عرض 1.75-1.25 میلیمتر و قطر25/1-5/1 میلیمتر به رنگ قهوه ای روشن مایل به کرم. وزن هزار دانه آن متغیر بین 3.9 تا 6.8گرم است. این گیاه بذر زیادی تولید کرده و جوانه زدن و استقرار آن در طبیعت به راحتی صورت می گیرد.
اکولوژی:
توت روباهی عمدتا در مناطق کوهستانی شمال، غرب و مرکز و با پراکندگی بسیار کم در حاشیه مزارع و باغات در جنوب غربی ناحیه خلیجی دیده می شود. بسته به نوع اقلیم و تغییرات ارتفاع در مناطقی که متوسط بارندگی 300تا 800 میلیمتر است. تولید علوفه آن بسیار خوب است. این گیاه کم توقع و سازگار با سخت محیطی بطوریکه علاوه بر خاک های غنی و متوسط از نظر مواد آلی در خاک های فقیر نیز بدون هیچگونه مشکل و کمبودی رشد کرده از این نظر گیاهی مناسب برای حفاظت خاک و کنترل فرسایش می باشد. این گیاه با گستردگی کم در مناطق نیمه خشک گرم با وجود تحمل تابستان های گرم و طولانی شرق خوزستان و
در مناطق کوهســتانی سردسیری با بیش از 4ماه برف و با یخبندان های شـدید بخوبی به حیات خود ادامه می دهد.
موارد استفاده و خواص:
علوفه تولیدی توت روباهی هم از نظر کیفیت و هم از حیث کمیت قابل توجه بوده و یکی از خوشخوراکترین گیاهان مرتعی است که پس از یونجه می باشد. ریشه های توت روباهی بعنوان داروی موثر برای درمان اسهال شناخته شده اند. گیاه کامل مصرف دارویی دارد. قابض، بندآورنده خون، ضد نفخ، ضد ترشح شیر و التیام بخش دارد و برای معالجه ورم روده، اسهال کودکان، اسهال خونی، خونریزی رحم بکار می رود. برگ آن اختصاصاً مقوی معده است. در استعمال خارجی التیام دهنده و بصورت مایع برای شستشو و پانسمان زخم ها بکار می رود. عمده استفاده سنتی از این دارو در اروپا و چین خاصیت بند آورده خون می باشد. با توجه به ارزش علوفه ای بالای توت روباهی در ایران جایگاه ویژه ای در طب سنتی برای آن تعریف نشده است.
کاشت و داشت و برداشت:
در ایجاد چراگاه های مصنوعی بذر مصرفی حدود 10کیلوگرم و عمق کاشت بین 1.5تا2 سانتیمتر توصیه شده است. دمای مناسب برای جوانه زنی حدود 20 و با تناوب 20-30 درجه سانتیگراد مناسب است. شروع رشد رویشی اواسط تا اواخر اسفند شروع می شود . ظهور جوانه های گلزایی اوایل خرداد صورت می گیرد و رشد تا اواسط تیرماه که بذرها تولید شده و در اوایل تا اواسط شهریور بذرها ریزش دارد. رشد توت روباهی تا اوایل پاییز در مناطق معتدل صورت می گیرد. این گیاه چندساله بوده و چندسال می تواند در زمین باقی بماند و در سال هم چندین مرتبه قابل چیده شدن است. برداشت آن می تواند با دست انجام گیرد و با داس و یا مانند یونجه یا موئر برداشت صورت می گیرد. علوفه آن نظر خوشخوراکی در سطح یونجه باشد.
