پیاز زرد شش ماهه

پیاز

پیاز با نام علمی Allium cepa  و نام انگلیسی Allium در خانواده Liliaceae  دسته بندی میگردد.

پیاز بومی آسیا و احتمالا نواحی بین فلسطین و هندوستان است که بعدا از طریق خاور نزدیک به اروپا راه یافت.پیاز یکی از قدیمی ترین گیاهان است که در 3000 سال پیش نزد کارگران اهرام مصر مورد مصرف قرار می گرفت.

*گیاهشناسی

پیاز گیاهی است دوساله و دارای ریشه های سطحی.انتهای ساقه گیاه در خاک بصورت استوانه ای به مرور ضخیم شده که برگ ها یا لایه های پیاز بطور منظم اطراف آن قرار می گیرند و مواد مختلف غذایی در آن ها ذخیره میشود.برگ های جوان از داخل به سمت بیرون شروع به رشد میکنند.تقریبا غلاف های 1 تا 3 برگ اول تبدیل به پوسته پیاز میشوند و برگ های مسن تر، برگ محسوب میشوند. بعد از پوسته روی پیاز فلس ها قرار دارند که بطور متوسط 6-4 عدد میباشند و غلاف برگ ها دارای پهنک میباشد که فتوسنتز کرده و مواد را به پایین می فرستند.

*ارقام پیاز

ارقام پیازخیلی متنوع است .این ارقام از لحاظ رنگ،اندازه، شکل،طعم،  طول روز مورد نیاز برای غده دهی متفاوت میباشند.پیاز در دنیا بطور کلی به سه دسته اصلی تقسیم میشود:

1)اروپایی: برمودا و اسپانیایی

2)آمریکایی: دیررس ها جز این دسته اند.

3)مصری: بیشتر شامل پیازچه است.

تقسیم بندی از لحاظ رنگ پیاز:

1)پیاز قرمز: ری،طارم،آذرشهر،پیاز اصفهان

2)پیاز سفید: پیاز قم، ابرقو و کاشان

3)پیاز بنفش: کهریزک

4)پیاز صورتی: نوشهر

*آماده سازی زمین جهت کاشت پیاز

پیاز برای کاشت نیاز به زمین مسطح دارد و برای کشت نیاز به شخم خیلی عمیق نیست. در مناطق سردسیر بهتر است در پاییز شخم متوسطی به زمین زده شود و سپس در بهار زمین را دیسک زده و اقدام به کاشت نمود.استفاده از کوددامی پوسیده در افزایش عمکلرد تولید محصول با کیفیت موثر است.کشت پیاز در زمین هایی انجام میگیرد که یکسال قبل به آن کود دامی پوسیده و کافی (20 تا 30 تن در هکتار) داده اند.100 کیلوگرم ازت در دو نوبت ،80 کیلوگرم p₂o₅  و 200 کیلوگرم k₂o در هکتار توصیه میشود.

*زمان کاشت پیاز

در نواحی گرمسیری مانند خوزستان، پیاز در پاییز کشت میشود.

در نواحی نیمه گرمسیری بذر را در اوایل زمستان میکارند.

در نواحی سردسیر پیاز در اواسط فروردین کشت میشود.

*کاشت پیاز

پیاز به 4 روش زیر کشت میشود:

1)بذرکاری مستقیم

2)کشت نشاء (transplant)

3)پیازهای ریز (onoinset)

4)پیازچه هوایی (bulblet)

روش کشت نشاء و پیازهای ریز هر دو برای زودرس کردن محصول است، زیرا اواخر زمستان و اوایل بهار بازار با کمبود پیاز مواجه میشود.کشت پیاز زودرس باید در مناطق گرم انجام شود.

عمده ترین روش کاشت، کشت مستقیم بذر در زمین اصلی میباشد.کشت بذر با اهداف زیر صورت می گیرد:

1)تولید پیاز خوراکی: به فاصله 40-30 سانتی متر در ردیف به صورت تنک بذر کشت میشود، بطوریکه در هر هکتار 15-7 کیلوگرم بذر مصرف میشود، سپس روی بذرها ماسه ریخته و آبیاری میگردد.

2)تولید نشاء:برای تولید نشاء بصورت دستپاش در کرت بصورت ردیفی با فاصله ی کم کشت انجام میشود. بعد از 6 هفته انتقال می دهیم.

3)تولید پیاز ریز برای کشت سال بعد: در این روش 100 کیلوگرم در هکتار بذرکشت میشود چون خیلی متراکم کشت شده است با هم رقابت میکنند و پیاز ریز می شوند.

توصیه میشود پیاز بصورت جوی و پشته کشت شود. اگر پیازهای متوسط با قطر 7-5 سانتی متر که بازارپسندی بیشتری دارند، مدنظر بیشتری دارند بسته به رقم تعداد 100-50 بذر در مترمربع کاشته میشود.

هزینه تنک کردن در ایران بسیار بالا است.زمان کاشت ارقام روزبلند در مناطق معتدل در اولین فرصت در بهار و در مناطق نیمه گرمسیر ارقام روزکوتاه را در پاییز و زمستان کشت میکنند.

*خاک مناسب کاشت پیاز:

خاک های لوم و لوم-شنی خاک های مناسب پرورش پیاز هستند. جنس خاک میتواند بر طعم پیاز تاثیرگذار باشد. بنابراین در خاک های سبک به دلیل میزان کمتر گوگرد، پیاز شیرین-تر و در خاک های سنگین مقدار تندی آن بیشتر میشود. پیاز نسبت به شوری و اسیدیته خاک حساس میباشد. در نتیجه اسیدیته مناسب کشت پیاز 7-6 میباشد.اسیدیته کمتر از 5.8 مضر است زیرا سمیت آلومینیوم ایجاد میکند. اسیدیته بالا هم میتواند کمبودها را موجب شود. برای کشت پیازهای دیررس باید زمین قادر به حفظ رطوبت باشد و در انواع زودرس باید خاک سبک باشد.

*آبیاری پیاز

پیاز در دوران رشد رویشی آب فراوان نیاز دارد و در صورت کمبود آب، شاهد کاهش چشمگیر عملکرد در پیاز میشویم. دوره آبیاری در طول یک فصل رشد متفاوت است و بطور میانگین بین 8-5 روز میباشد. پیاز در ابتدای کاشت و همچنین نزدیک برداشت نیاز آبی کمتری دارد.

*میزان بذر مورد نیاز جهت کاشت

وزن هزاردانه پیاز بین 4.2-3.9 گرم میباشد. میزان بذر مورد نیاز در هکتار 12-8 کیلوگرم میباشد ولی در کشورهای پیشرفته 5-4 کیلوگرم در هکتار است.

*عملکرد پیاز

بسته به نوع بذر و شرایط محیطی عملکرد پیاز 60-20 تن در هکتاراست.معمولا پیازهای سفید و زرد از ارقام مختلف عملکرد بیشتری داشته و در هر 1000 متر گاهی 6-5 تن برداشت وجود دارد ولی پیاز قرمز عملکرد پایین تری دارد و معمولا در هر 1000 متر 3-2 تن برداشت میشود.

*برداشت پیاز

در مناطق گرمسیری هنگامیکه 35-25 درصد برگ گیاه پژمرده شد  و در مناطق سردسیر ، هنگامیکه 50% برگ های گیاه پژمرده شد، اقدام به برداشت می نمایند.

توجه داشته باشید در زمان برداشت زمین باید خشک باشد.

برای همزمان رسیدن  پیازها و برداشت یکنواخت برگ بوته های باقیمانده را بشکنید. پس از خارج کردن پیازها از خاک بسته به نوع آب و هوای منطقه چند روز تا چند هفته محصول را روی مزرعه پخش کنید تا تمام رطوبت آن تبخیر شود و پوست نازک روی آن به آسانی از بقیه پیاز جدا گردد.    

*آفات و بیماری پیاز

بیماری شامل پوسیدگی صورتی ریشه، پوسیدگی طوقه، سیاهک،سفیدک درونی،کپک سیاه، سیاه زخم، پوسیدگی خاکستری، نماتد ساقه پیاز

آفات شامل تریپس، لارو مگس پیاز، مینوز برگ، کرم مفتولی

*ارزش غذایی پیاز

پیاز حاوی مقادیر مناسبی پتاس هست و دارای ویتامین های C، B₁ و B₂ نیزهست. پیاز در عمل هضم غذا و سهولت خواب موثر بوده و بعلت داشتن برخی مواد گوگردی در رفع سرماخوردگی و از بین بردن ویروس ها حائز اهمیت است. پیاز باعث افزایش طول عمر شده و از رشد غده های سرطانی جلوگیری میکند.

ارزش غذایی پیاز به ازای هر 100 گرم

*سوالات رایج

-شرایط انبارداری پیاز چگونه است؟

برای انبارکردن باید پیازها در حداکثر رسیدگی باشند تا بیشترین ماندگاری را داشته باشند.برای افزایش عمر انبارداری پیازها میتوان ار مالیک هیدرازید استفاده کرد در نتیجه دو هفته قبل از برداشت این ماده را به میزان دو کیلوگرم در هکتار روی سطح برگ ها محلول پاشی کنید.پیازهای سالم و خشک در دمای 4-2 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی حدود 60% به مدت 6 ماه قابل نگهداری هستند.

-عملکرد پیازهای ناشی از بذور  هیبرید چه تفاوتی با عملکرد پیازها ناشی از بذور عادی دارد؟

عملکرد پیازهای هیبرید معمولا 2-1.5 برابر پیازهای معمولی است، البته تغذیه مناسب میتواند 25-20% عملکرد را افزایش دهد.

-