گوجه فرنگی

گوجه

گوجه متعلق به خانواده Solanaceae  با نام علمی solanum lycopersicum و نام انگلیسی tomato  میباشد.اصلاح و پروش گوجه فرنگی در آمریکای مرکزی و مکزیک صورت گرفت.مصرف این سبزی، بعد از جنگ جهانی اول افزایش یافت که دلیل آن رنگ،طعم و ترکیبات غذایی مانند ویتامین ث موجود در گوجه فرنگی بود.

*گیاهشناسی

گیاهی یکساله است ولی درگلخانه میتواند بعنوان چند ساله نیز رشد کند. در صورت کشت مستقیم ریشه گوجه فرنگی تا عمق بیش از 2 متر نفوذ میکند. در کشت نشایی هنگام انتقال نشاء به زمین ، نوک ریشه های اصلی قطع شده و بیشتر ریشه های فرعی ایفای نقش مینمایند.ساقه گوجه فرنگی در ابتدا نرم، آبدار و گرد است. با ادامه ی رشد از حالت گردی خارج شده و حالت چوبی و خزنده بخود میگیرد.برگ ها مرکب و دارای بریدگی های عمیق میباشد که بصورت متناوب قرار میگیرند.گلها کامل،گل آذین در گوجه فرنگی به اشکال خوشه ای و به رنگ زرد بوده و در فواصل بین گره ها روی شاخه ظاهر میشوند. گوجه فرنگی کاملا خودگشن است.

*آماده سازی زمین جهت کاشت گوجه

گوجه فرنگی محصول فصل گرم است، در پاییز کود دامی به زمین داده شود و بعد شخم زده و در بهار زمانیکه زمین حالت گاورو پیدا کرد، دیسک می زنند.البته قبل از دیسک کود پایه (فسفر+پتاس+یک سوم ازت) را میدهند،سپس جوی و پشته درست میکنند.

*کاشت گوجه فرنگی

کاشت گوجه فرنگی هم بصورت مستقیم هم بصورت نشاء انجام میگیرد.در سطح وسیع نشاء کاری مقرون بصرفه نیست. در کشت مستقیم کشت بصورت جوی و پشته انجام میشود و بذرها بالاتر از خط داغ آب کاشته میشوند.عمق کاشت 2-1 سانتی متر و فاصله دو نهر کاشت با توجه به پابلند یا پاکوتاه بودن آن ها از 90-60 سانتی متر متغیر است.فاصله دو بوته در روی ردیف حدود 60-40 سانتی متر میباشد.

*خاک مناسب کاشت گوجه فرنگی

خاک های شنی-رسی،رسی-شنی،هوموسی و سیلتی لوم برای کاشت مناسب میباشند.

*آبیاری گوجه فرنگی

نظم در آبیاری خیلی اهمیت دارد.عدم رعایت نظم در آبیاری باعث تشدید عارضه پوسیدگی گلگاه و ترک میوه میشود .هم چنین نوع سیستم آبیاری هم دارای اهمیت است.بطور مثال آبیاری بارانی حتما باید صبح انجام شود زیرا تا عصر سطح مزرعه خشک شود.اگر کشت مستقیم باشد، فواصل آبیاری باید کم در نظر گرفته شود تا بذرها سبز شوند. میزان مصرف آب تا زمانیکه میوه تشکیل شود زیاد است.

*میزان بذر مورد نیاز جهت کاشت گوجه فرنگی

وزن هزاردانه گوجه فرنگی حدود 3 گرم است.در کشت بصورت نشاء 500-400 گرم بذر جهت نشاء کاری و در کشت مستقیم حدود 2.5-2 کیلوگرم بذر در هکتار نیاز داریم.

*عملیات داشت گوجه فرنگی

حذف علفهای هرز مهم ترین عملیات داشت در مورد گوجه فرنگی است که معمولا در اوایل فصل رشد انجام میگیرد، اما اگر نشاء کاری انجام شده باشد معمولا علف هرز وجود ندارد.اگر فاصله ردیف ها مناسب است 1 الی 2 بار در اوایل بهار، زمانیکه بوته ها کوچک است کولتیواتور میزنند.

*عملکرد گوجه فرنگی

عملکرد گوجه میتواند از 60 تن تا 300 تن در نوسان باشد.در کشت مزرعه ای وفضای باز با ارقام op از 90-60 تن و در کشت فضای باز با ارقام هیبرید 130-120 تن در هکتار گزارش شده است.

در کشت گلخانه ای با ارقام هیبرید  250-100 تن میتواند متغیر باشد و در شرایط ویژه با ارقام ویژه تا 300 تن در هکتار هم تولید داریم.

*برداشت گوجه فرنگی

مراحل رسیدن گوجه فرنگی:

• سبز کامل (Mature green stage): میوه به حجم کافی رسیده ولی سبز و سفت است.
• نیمه صورتی(Mature semi-pink stage): لکه های صورتی ظاهر میشوند ، میوه هنوز سفت است که به این مرحله Turning  یا تغییر رنگ یا سبز رسیده یا سبز بالغ گویند.
• صورتی (Mature pink stage): کاملا رنگ صورتی شده است اما بافت هنوز سفت است و نرم نشده است.در مرحله صورتی مایع لزج دور بذرها شروع به تشکیل شدن میکند.
• رسیده قرمز (Mature red stage) : قرمز شده و آماده مصرف است.

برداشت گوجه فرنگی تدریجی است اما تولیدکنندگان امروزه به دنبال ارقامی هستند که گلدهی و میوه دهی در محدوده زمانی خاصی باشد هرچند عملکرد این ارقام پایین باشد در این صورت برداشت مکانیزه انجام میشود. دربرداشت مکانیزه ، هنگامیکه 80% میوه ها رسیدند برداشت انجام میشود و از کمباین جهت برداشت استفاده میشود.چون هزینه کارگری بسیار سنگین است برداشت مکانیزه مقرون بصرفه است و میوه دهی کم با تراکم بالا جبران عملکرد پایین این ارقام را میکند.

از زمان کاشت گوجه فرنگی تا زمان برداشت حدود 2.5 ماه طول میکشد.

*آفات و بیماری های گوجه فرنگی

-شته

-مگس سفیدگوجه

-کپک خاکستری

-پوسیدگی برگ و ساقه

* واریته های مختلف گوجه فرنگی

*ارزش غذایی واهمیت غذایی گوجه فرنگی

گوجه فرنگی یکی از سبزی های مهمی است که بعلت داشتن انواع ویتامین ها، کاروتن، اسیدهای مفید، قند و املاح معدنی نقش مهمی را در سلامت انسان ایفا میکند.این گیاه بصورت مختلف در تغذیه مورد مصرف قرار میگیرد.مصرف خام آن به تنهایی و یا همراه با سایر سبزی ها در سالاد و بصورت پخته در غذاهای معمول است.

مقدار کالری گوجه فرنگی زیاد نیست و به همین علت مصرف آن در رژیم های لاغری توصیه میشود.

جدول ارزش غذایی گوجه فرنگی (مقدار در 100 گرم)

*سوالات رایج

-ملاک کیفیت گوجه چیست؟

اول سفت بودن آن و بعد شکل آن و رسیدگی گوجه